-
Social sciences
- Environment policy
- Public policy
-
Agricultural and food sciences
- Agricultural systems analysis and modelling
- Farm and rural management
- Sustainable agriculture
Het huidige Vlaamse landbouw en voedselsysteem is niet duurzaam op ecologisch, sociaal en economisch vlak. Zo is de impact van de Vlaamse landbouw op het milieu groot, waarbij het gebruik van pesticiden, nutriëntenvervuiling door bemesting en het steeds intensiever gebruiken van bodem en andere natuurlijke hulpbronnen hebben geleid tot kelderende biodiversiteit, waterlopen en natuur in slechte ecologische staat en gedegradeerde bodems. Tezelfdertijd ondervindt de landbouw de ruimere effecten van klimaatverandering en biodiversiteitsverlies. Op sociaal en economisch vlak bevinden boeren zich evenmin in een goede positie, waarbij zware arbeidsomstandigheden, kleine marges, een zwakke onderhandelingspositie, een gebrek aan waardering en steeds strengere administratieve randvoorwaarden ertoe leiden dat boeren steeds meer onder druk komen te staan.
Het landbouwbeleid op Europees, Belgisch en Vlaams niveau heeft de huidige Vlaamse landbouw in grote mate vormgegeven, waarbij het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) via marktinterventies, investeringsmechanismen, subsidiestromen, quota en inkomenssteun de sector duwden richting technologische innovatie, schaalvergroting en specialisatie maar waarbij het landbouwsysteem uiteindelijk tegen planetaire grenzen aanbotste terwijl de sociale en economische funderingen begonnen wankelen.
De roep om een ander systeem wordt steeds luider. Hierbij wordt in toenemende mate naar agro-ecologie gekeken als alternatief waarin het landbouwsysteem aan de hand van ecologische en sociale principes wordt hertekend. Naast de rol van boeren, verwerkers en burgers in deze agro-ecologische transitie wordt verwachtingsvol naar beleidsmakers gekeken gezien de belangrijke rol van het beleid in de omwenteling naar een duurzamer landbouw- en voedingssysteem. Hoewel het landbouwbeleid beloftes maakt om de landbouw te verduurzamen, stuwt het nog steeds veel boeren en burgers tot onduurzame productie- en consumptiepraktijken en houden de vele marktinterventies, investeringsmechanismen en subsidiestromen het huidige systeem zelfs structureel in stand.
In deze studie worden de financiële stromen vanuit de verschillende overheden richting de Vlaamse landbouwsector gekarakteriseerd en gekwantificeerd worden, waaronder de relevante subsidieregelingen, fiscaliteit en (nood)steunmaatregelen. Daarnaast worden de milieu-impact en externaliteiten van het huidige Vlaamse landbouwsysteem in kaart gebracht. Hierbij wordt onderzocht in welke richting de huidige financiering het landbouwsysteem stuwt en in welke mate deze kan worden aangepast om in lijn te liggen met de milieudoelstellingen, waarbij in het bijzonder aandacht gaat naar welke actoren, bedrijven, subsectoren en bedrijfstypes respectievelijk worden bevoordeeld of benadeeld.