Stedelijke landschappen werken via complexe fysische processen samen met de atmosfeer, wat resulteert in een zogenaamd stadsklimaat1. Een bekende illustratie is het stedelijke hitte-eilandeffect dat de verhoogde temperaturen in stedelijke landschappen ten opzichte van het platteland beschrijft omgeving. Dit fenomeen leidt tot extra hittestress in steden2 en beïnvloedt het energieverbruik3, luchtvervuiling4, ecologie5, etc. Steden zijn dichtbevolkte economische knooppunten en daardoor erg kwetsbaar voor extreme weersomstandigheden. Geprojecteerde verstedelijking en klimaatverandering geeft aan dat de risico's in stedelijke gebieden zullen toenemen6. Een beter begrip van het stadsklimaat is daarom cruciaal om dit mogelijk te maken beslissers om onze steden veerkrachtig te maken.

Zeer nauwkeurige meteorologische waarnemingen in steden zijn essentieel voor de wetenschap over stadsklimaat7. Gezien de forse investeringen nodig voor de installatie en het onderhoud, is wereldwijd slechts een beperkt aantal langetermijnmeetnetwerken operationeel. Deze netwerken meten vaak verschillende variabelen, gebruiken verschillende dataformaten en worden onderhouden door verschillende instituten, welke legt uit waarom het hedendaagse klimaatonderzoek in steden doorgaans beperkt is tot casestudy's in afzonderlijke steden8-11. Stedelijke klimaatwetenschap zou profiteren sterk van de samenwerking tussen de verschillende onderzoeksinstellingen die stedelijke klimaatnetwerken exploiteren. Ten eerste zo'n netwerk van netwerken zou het mogelijk maken om ervaringen te delen over technologie (bijv. sensoren, communicatie, energie), de selectie van metingen locaties, de interactie met lokale belanghebbenden (bijv. beleidsmaker), enz. Dit zou het mogelijk maken om te leren van de successen en mislukkingen van andere waardoor de kwaliteit en duurzaamheid van bestaande en toekomstige stedelijke meetnetwerken worden verbeterd. Ten tweede door het verzamelen van de operationele observatienetwerken in Europese steden. Dit voorstel maakt het mogelijk om verder te gaan dan afzonderlijke stadsstudies naar meer systematische stadsklimaatstudies. De samenwerking biedt de mogelijkheid om de impact op het stadsklimaat te onderzoeken en een hoge resolutie te valideren stedelijke modellen en om de interactie tussen verstedelijking en klimaatverandering te bestuderen, in verschillende steden van verschillende grootte over alle Europese klimaatzones. Ten derde creëert het netwerk een forum voor Europese stedelijke klimaatgroepen die toekomstige samenwerking faciliteren onderzoek, projecten en publicaties.

Via de organisatie van (virtuele) bijeenkomsten, een symposium en wetenschappelijke bezoeken zal het wetenschappelijk onderzoeksnetwerk Europees initiëren samenwerking, de uitwisseling van gegevens te motiveren, gestandaardiseerde observatiepraktijken uit te werken en gezamenlijk onderzoek te stimuleren. Uiteindelijk het initiatief heeft tot doel het onderzoek naar stadsklimaat te versterken door de belangrijkste Europese onderzoeksgroepen die actief zijn in steden bijeen te brengen klimaatmonitoring. Het verwachte resultaat over 5 jaar bestaat uit gezamenlijke publicaties, onderzoeksinitiatieven en projectvoorstellen bij een Europees level.

Gezien de sterke recente stijging in de opstelling van stedelijke observaties, modellering en impactstudies, bevindt Vlaanderen zich uitstekend standpunt om in te gaan op de dringende noodzaak om een ​​dergelijk Europees netwerk op te zetten. In het voorstel zijn 10 onderzoeksinstituten verzameld die stedelijke verzamelen meteorologische gegevens, waaronder de meest prominente Europese stedelijke klimaatnetwerken en wetenschappers. Van Vlaamse kant, onderzoekers van UGent, KULeuven, RMI en VITO die actief zijn op stedelijke klimaatnetwerken, modellering of impactstudies zijn inbegrepen. Gesteund door hun expertise in het installeren van het MOCCA-netwerk, het eerste meteorologische netwerk op lange termijn in een Belgische stad, en de recent goedgekeurd VLINDER citizen science-project, dat het microklimaat zal monitoren op 50 locaties in Vlaanderen en Brussel, Atmospheric Physics group (UGent) coördineert het wetenschappelijk onderzoeksnetwerk.

Referenties: (1) Oke, T. (1982) QJRMS. 108, 1-24. (2) Conti, S. et al. (2005) Env. Res. 98, 390-399. (3) Santamouris, M. (2014) Energ. Bouwen. 82, 100-113. (4) Sarrat, C. et al. (2006) Atm. Env. 40, 1743-1758. (5) Merckx T., et al. (2018) Natuur. 558, 113-116. (6) Bader, D.A. et al. (2018) ARC3.2-rapport. (7) Muller, C. (2013) IJOC. 33, 1585-1600. (8) Heaviside, C. et al. (2016) Env. Gezondheid. 15, 49-59. (9) Steeneveld, G.J. et al. (2011) JGRA. 116, 1-14. (10) Suomi, J. et al. (2012) 32, 451-463. (11) Chow, W. et al. (2006) 26, 2243-2260