-
Humanities and the arts
- African history
- African languages
- Sociolinguistics
- History and historiography of linguistics
-
Social sciences
- Linguistic anthropology
Inleiding
Lingala is een Bantoetaal die gesproken wordt in de Democratische Republiek Congo (DRC) en de Republiek Congo (Congo-Brazzaville), evenals in de Congolese diaspora over het hele Globale Noorden, voornamelijk in West-Europa, waar eerste-generatie Congolezen de taal ook doorgeven aan de 2e end 3e generatie. Door zijn rol als lingua franca in deze regio’s, vervult Lingala een belangrijke communicatieve en culturele functie. Goed gekend in de wetenschappelijke literatuur is de geschiedenis van contact met andere talen en invloeden van koloniale en moderne ontwikkelingen (i.a., Nassenstein 2023, 2015, Sene Mongaba 2013, Bokamba 2009, Meeuwis 2021, 2023, 2024,). Minder goed in kaart gebracht is de aanzienlijke variatie die het Lingala vandaag de dag in al deze regio’s vertoont, zowel volgens regionale als volgens sociale paramters.
Dit onderzoeksproject heeft als doel om de diversiteit van het Lingala te onderzoeken in verschillende geografische en sociale contexten, zowel in Centraal-Afrika als in de diaspora in Europa. We zullen ons richten op de taalkundige verscheidenheid, de sociolinguïstische aspecten, en de invloed van contact met andere talen op de evolutie van het Lingala.
Onderzoeksvragen
1. Welke taalkundige variëteiten van het Lingala zijn te onderscheiden in de verschillende regio’s van Centraal-Afrika?
- Welke dialectische verschillen zijn aanwezig tussen Lingala in stedelijke versus rurale gebieden?
- Hoe hebben andere lokale talen, zoals Kikongo, Swahili en Tshiluba, het Lingala beïnvloed?
- Wat is de rol van Frans, als koloniale en nationale taal, in de huidige vormen van Lingala?
2. Verandert het gebruik en de vorm van Lingala in de diaspora in Europa?
- Hoe beïnvloedt het contact met Europese talen (bijvoorbeeld Frans, Nederlands, Engels) de taalstructuur en het lexicon van Lingala?
- Hoe behoudt of verliest de tweede generatie Congolezen in Europa hun kennis van het Lingala?
- Welke rol speelt Lingala in de culturele identiteit van diaspora-gemeenschappen?
3. Wat zijn de sociale en regionale factoren die bijdragen aan de verscheidenheid van Lingala?
- Hoe verschillen de vormen van Lingala naar gelang de sociale status, leeftijd, en gender?
- In welke contexten wordt Lingala gebruikt (bijvoorbeeld familie, religie, muziek, media)?
- Welke prestige- of stigmafactoren zijn verbonden aan verschillende vormen van Lingala, zowel in Centraal-Afrika als in Europa?
Methodologie
Dit onderzoek zal gebruik maken van een multidisciplinaire aanpak, waarbij taalkundige analyse, etnografisch veldwerk en sociolinguïstisch onderzoek worden gecombineerd. De methode omvat de volgende onderdelen:
1. Corpusonderzoek en taalkundige analyse: Een corpus van gesproken en geschreven Lingala zal worden samengesteld, bestaande uit opnames van gesprekken, interviews, mediaproducties en muziek. Dit corpus zal worden geanalyseerd om inzicht te krijgen in de grammaticale en lexicale variatie binnen verschillende geografische regio’s en sociale groepen.
2. Veldwerk in Centraal-Afrika en Europa: Er zullen veldstudies worden uitgevoerd in Kinshasa, Brazzaville, en enkele plattelandsgebieden in beide Congo’s. In Europa zal het veldwerk zich richten op de diaspora-gemeenschappen in steden als Brussel, Parijs, Londen en Berlijn. In deze steden zullen interviews worden afgenomen bij sprekers van verschillende generaties, met speciale aandacht voor de manier waarop de taal wordt overgedragen en aangepast binnen de context van migratie.
4. Sociolinguïstische interviews en enquêtes: Interviews en enquêtes zullen worden afgenomen bij verschillende taalgebruikers om inzicht te krijgen in hun opvattingen over het gebruik van Lingala, zowel in formele als informele situaties. Hierbij zal aandacht worden besteed aan de invloed van onderwijs, religie en muziek, vooral gezien de prominente rol van Lingala in de Congolese populaire muziek.
Nieuw opgeleverde kennis
Dit onderzoek zal een gedetailleerd beeld opleveren van de variëteiten van Lingala en hoe deze zich ontwikkelen in verschillende sociolinguïstische contexten. We verwachten dat de resultaten inzicht zullen geven in:
- De mate van regionale en sociale variatie binnen Centraal-Afrika en hoe deze variatie samenhangt met factoren zoals stedelijke versus plattelandsgebieden, contacten met andere Bantoetalen en de invloed van het Frans.
- De rol van migratie in de evolutie van het Lingala in Europa, met specifieke aandacht voor de dynamiek van taalbehoud en taalverlies binnen diaspora-gemeenschappen.
- De sociolinguïstische status van verschillende vormen van Lingala, waarbij bepaalde vormen meer prestige genieten, afhankelijk van de context (bijvoorbeeld "formeel" versus "informeel" Lingala, of stadstaal versus plattelandsvarianten).
- De mate waarin Lingala in diaspora-gemeenschappen als cultureel erfgoed wordt beschouwd en doorgegeven aan volgende generaties.
Op een algemener niveau zal dit onderzoek ook bijdragen aan de bestaande kennis over meertaligheid, taalcontact en taalvariatie, en het kan een beter begrip geven van de dynamieken van minderheidstalen in diaspora-situaties. Daarnaast kan het project de basis leggen voor een dieper inzicht in de rol van talen zoals Lingala in de constructie van sociale identiteit, zowel binnen Afrika als daarbuiten. Door de nadruk te leggen op zowel taalkundige als sociale aspecten, kan dit onderzoek ook een bijdrage leveren aan discussies over taalbeleid en culturele integratie, zowel in de context van Centraal-Afrika als in Europa.
Bokamba, Eyamba G. 2009. The spread of Lingala as a lingua franca in the Congo basin. In McLaughlin, F. (Ed.), The languages of urban Africa. pp. 50-70. London: Continuum.
Meeuwis, Michael. 2021. Grammaire descriptive du lingála: Edition revue et élargie. München: Lincom.
Meeuwis, Michael. 2023. The dissociation of Lingala from Bangala in historical perspective: A prolegomenon to the study of present-day north-eastern Bangala. In Nassenstein, N. and Kunzmann, J. (Eds.), Lingala: Current Topics / Sujets d’Actualité. pp. 37-57. Köln: Rüdiger Köppe.
Meeuwis, Michael. 2024. Redeeming a killer language: Protestant missionaries’ engagements with Bangala and Lingala in the Belgian Congo, 1900–1935. Canadian Journal of African Studies / Revue Canadienne des Études Africaines,58.
Nassenstein, Nico. 2015. The emergence of Langila in Kinshasa (DR Congo). In Nassenstein, N. and Hollington, A. (Eds.), Youth language practices in Africa and beyond. pp. 81-98. Berlin: De Gruyter Mouton.
Nassenstein, Nico. 2023. Lingala in the northeast: Contact-induced change and regional variation in Ituri Province. In Nassenstein, N. and Kunzmann, J. (Eds.), Lingala: Current Topics / Sujets d’actualité. pp. 115-30. Köln: Rüdiger Köppe.
Sene Mongaba, Bienvenu. 2013. Kotangisa na minoko ya Afrika - Enseigner dans les langues africaines. Wavre: Mabiki.