Met dit onderzoeksproject wensen we de accuraatheid en toepasbaarheid van endocrinologische testen in de klinische praktijk verbeteren. Het is de voortzetting van een lange traditie van steroïd hormoon georiënteerd klinisch onderzoek aan onze afdeling, in nauwe samenwerking met het Laboratorium voor Hormonologie van de dienst Klinische Biologie (UZ Gent).

Steroïdhormonen zoals testosteron of vitamine D zijn belangrijk voor veel fysiologische processen. Deze hormonen zijn in de circulatie gebonden aan albumine en specifieke bindingseiwitten. Slechts een kleine fractie circuleert vrij. De ‘vrije hormoon hypothese’ stelt dat biologische hormoonactiviteit voornamelijk weerspiegeld wordt door deze vrije fractie. Desondanks wordt in de klinische praktijk meestal enkel de totale hormoonconcentratie gemeten. Dit kan echter leiden tot een foutieve inschatting van de hormonale status, vooral in situaties waar de aanmaak of bindingsaffiniteit van deze eiwitten wijzigt, zoals bij nierinsufficiëntie, obesitas of tijdens de zwangerschap. Rechtstreeks vrije steroidhormoon concentraties meten is enkel mogelijk in gespecialiseerde centra en dus niet vlot toegankelijk in de klinische praktijk. Als alternatief zijn er formules ontwikkeld om vrije steroidhormoon concentraties te berekenen. De toepassing hiervan is echter onder verschillende omstandigheden twijfelachtig, en dus ook de correctheid van therapeutische beslissingen die gebaseerd zijn op deze resultaten.

Met BEED-ED, een door FWO-TBM gesteund onderzoeksproject in samenwerking met UZ Gent en KU Leuven / UZ Leuven, zullen we a.h.v. state-of-the-art technologie de klinische relevantie en toepasbaarheid van vrije hormoon spiegels verbeteren. We zullen referentiewaarden opstellen voor gezonde individuene en nagaan hoe betrouwbaar berekende vrije steroidhormoon spiegels zijn bij patiënten met een verstoorde aanmaak en/of affiniteit van bindingseiwitten. Zo nodig zullen we bestaande formules verbeteren of ziekte-specifieke formules ontwikkelen. De impact van verschillende immunoassays om eiwitconcentraties te meten op berekende resultaten en de gebruikte methodologie in Vlaamse laboratoria en Europese expertisecentra zal geïnventariseerd worden. Finaal zal een klinisch operationele werkstroom voorgesteld worden met toegang tot direct gemeten vrije steroidhormoon concentraties in geval van vermoeden van afwijkende bindingseiwit karakteristieken.

Aansluitend zullen we in de SHAOLIN studie de biochemische veranderingen tijdens een insuline tolerantie en ACTH-stimulatietest onderzoeken. Beide onderzoeken worden routinematig gebruikt in de diagnostiek van bijnierschorsinsufficiëntie maar kampen met onvoldoende gestandaardiseerde referentiewaarden. De primaire doelstellingen behelzen een vergelijking van de verschillende beschikbare laboratoriummethodes en gebaseerd  hierop het voorstellen van nieuwe referentiewaarden. Secundaire doelstellingen zijn de evaluatie van vrije cortisolspiegels bij deze testen en de studie van alternatieve stress hormonen.