Project

Heerschappij en staatsvorming in het graafschap Vlaanderen, 15e-18e eeuw

Acroniem
LORD
Code
12M08920
Looptijd
15-12-2019 → 15-09-2024
Financiering
Federale middelen: divers
Onderzoeksdisciplines
  • Humanities and the arts
    • Early modern history
Trefwoorden
vlaanderen
 
Projectomschrijving

Voortkomend uit empirisch onderzoek naar het graafschap Vlaanderen tussen c. 1470 en c. 1750, dit project heeft tot doel (i) interveniëren in de huidige debatten over staatsvorming in Europa en (ii) heuristische instrumenten ontwikkelen voor een uitgebreide, maar weinig bestudeerde archieven die van groot belang zijn voor archivarissen, historici en erfgoedspecialisten in België. Tegenwoordig is de aard en ontwikkeling van premoderne staten opnieuw het onderwerp van een fel debat dat grotendeels draait rond de manieren waarop het 'centrum' en de 'periferie' van een bepaalde staat met elkaar in wisselwerking stonden. Aangezien recent onderzoek de diepgewortelde veronderstelling dat governance een vergelijkbare trend naar centralisatie zag als die waargenomen bij oorlog en belastingen, historici zijn steeds meer geïnteresseerd in de impact van staatsvorming op de lokale samenleving. Dit BRAIN-be project pakt de huidige impasse aan met een nieuwe benadering die zich richt op een specifieke instelling, namelijk de seigneurie, dat wil zeggen, dorpen waar de overheid niet rechtstreeks bij de prinselijke administratie lag, maar bij een privéheer. Politiek historici van Ancien Regime Europe vertrouwen op de definitie van Max Weber van de moderne staat als een instelling met een monopolie op het legitieme gebruik van geweld binnen een bepaald gebied: de ontwikkeling van centrale instellingen is gebruikelijk voorgesteld als het proces waardoor heersers geleidelijk machtsmonopolies vestigden. Toch is de volharding van heerlijkheden tot hun afschaffing in de Franse Revolutie roept de vraag op in hoeverre de lokale overheid was effectief gecentraliseerd tussen de vijftiende en achttiende eeuw. Dit project ontwikkelt de eerste langetermijnanalyse van de juridische en fiscale interacties tussen centrale administraties en heerlijkheden die het hele Ancien-regime bestrijken. Voortbouwend op een recente reconstructie van alle heerlijkheden in het graafschap Vlaanderen tussen ca. 1470 en ca. In 1550 zou het project eerst de evolutie van de heerlijkheid in kaart brengen landschap tot het midden van de achttiende eeuw en onderzoek naar de integratie van deze heerlijkheden in de prinsdom administratie (werkpakket 1). Dit vormt de basis voor werkpakket 2 en werkpakket 3, die de de mate waarin de seigneurie een struikelblok of een opstapje was voor overheidsdiensten om belastingen te heffen en om wetgeving op dorpsniveau implementeren. Elk werkpakket ontwikkelt ook een set heuristische tools die de toekomst zullen helpen generaties onderzoekers om de uitgebreide, maar weinig bestudeerde heerlijkheden te ontginnen. Dit voorstel komt voort uit een methodologie die gebruik maakt van de uitgebreide archiefdocumenten die bewaard zijn gebleven voor vele heerlijkheden in de Belgisch Rijksarchief om de politieke geschiedenis van de Zuidelijke Nederlanden op een nieuwe en verbeterde voet te zetten. In het doen het project zal dus ook de hardnekkige problemen aanpakken met de toegankelijkheid van seigneuriale archieven in België.