De overheid wordt steeds meer geconfronteerd met gevaar- of risicosituaties van waaruit een grote wetenschappelijke onzekerheid uitgaat, maar die wel actie vereisen van de overheid. De coronapandemie vormt hiervan het meest recente voorbeeld, die heeft geleid tot een wereldwijde gezondheidscrisis, maar waarvoor de wetenschap (vooralsnog) geen sluitende oplossingen kan bieden ter bescherming van de mens en (leef)milieu. Hoe gaat de overheid om met die onzekerheid?

Het recht biedt de overheid een mogelijke uitweg, namelijk het voorzorgsbeginsel. Dit beginsel is vooral gekend vanuit het Europees recht, waar het een van de principes vormt die aan de grondslag liggen van het Europees milieubeleid. Op nationaal niveau ligt het zelfs grondwettelijk besloten in het recht op bescherming van een gezond leefmilieu. Toch blijkt uit de rechtspraak en beslissingen op internationaal en Europees niveau, maar ook uit het intern recht dat het beginsel daartoe geenszins beperkt hoeft te zijn. Het zou zelfs een wezenlijke betekenis kunnen hebben voor elk optreden van de overheid in een gevaar- of risicosituatie waarover geen (sluitende) wetenschappelijke zekerheid bestaat. Het hoeft dan ook niet te verwonderen dat het voorzorgsbeginsel zou behoren tot een van de meest ingeroepen principes.

Hoewel het een veelvuldig ingeroepen principe is, blijft de precieze draagwijdte van het voorzorgsbeginsel onduidelijk en vatbaar voor discussie. Dit doet de vraag rijzen naar de (mogelijke) betekenis van het voorzorgsbeginsel ten aanzien van de overheid meer algemeen. Over het voorzorgsbeginsel is weliswaar al heel wat inkt gevloeid, in het bijzonder vanuit het Europees recht en milieurecht. Meer algemeen onderzoek naar de betekenis van het beginsel in het bestuursrecht vandaag ontbreekt evenwel. Het onderzoek beoogt de mogelijkheden en grenzen van het voorzorgsbeginsel in het bestuursrecht in kaart te brengen. Dit gebeurt aan de hand van een analyse van de regelgeving, rechtspraak en rechtsleer op internationaal/Europees en nationaal niveau, en via een functioneel vergelijkend onderzoek met ook andere rechtssystemen. Het uiteindelijke doel is om bij te dragen aan de vraag hoe we met het recht kunnen (of moeten) omgaan met huidige en eventueel toekomstige crisissen, zodat de overheid (hopelijk) beter gewapend kan zijn.