Proportioneel universalisme management in de huisartsgeneeskunde (PUMA GP)

De uitdaging

Veel mensen in kwetsbare situaties lopen tegen obstakels aan vor het verkrijgen van goede gezondheidszorg. Ondanks inspanningen om de toegankelijkheid te verbeteren, blijft het waarborgen van eerlijke toegang een grote uitdaging. De nadruk op individuele patiëntenzorg kan nadelig zijn voor groepen die in een kwetsbare context leven. Dit vergroot niet alleen gezondheidsproblemen, maar schaadt ook het welzijn van de gemeenschap en brengt extra kosten met zich mee. De oplossing Een gemeenschapsgerichte aanpak erkent dat gezondheidszorg een collectieve verantwoordelijkheid is en richt middelen daar waar ze het meest nodig zijn. Het PUMA GP-project zet zich in voor een verschuiving in deze richting, door het principe van Proportioneel Universalisme (PU) te integreren in het beheer van huisartsenpraktijken. Dit concept, geïnspireerd door de Marmot Review[1], stelt dat om gezondheidsongelijkheden te verminderen, maatregelen universeel moeten zijn, maar met een intensiteit die aansluit bij het niveau van achterstand. PU is een volksgezondheidsbenadering die de inverse care law aanpakt: de wetmatigheid dat zij die de zorg het hardst nodig hebben vaak de minste toegang hebben[2]. Tegelijkertijd probeert PU te voorkomen dat bestaande ongelijkheden worden versterkt doordat interventies vooral de groepen bereiken die al beter bediend worden. PU richt zich op het bieden van extra middelen en steun aan de meest achtergestelde groepen, terwijl het gezondheidsvoordelen oplevert voor de gehele bevolking. Hoewel PU beleidsmatig steeds meer aandacht krijgt, zijn praktische voorbeelden zeldzaam en brengen de implementatie in de zorgsector tal van uitdagingen met zich mee. Hier ligt de unieke waarde van het PUMA GP-project: het operationaliseren van PU in de dagelijkse praktijk van huisartsen.

Hoe maken we het waar?

Het PUMA GP-project stimuleert innovatie in eerstelijnszorg door burgers, huisartsen en andere zorgverleners te betrekken als drijvende krachten achter verandering. Het project verdiept het inzicht in de oorzaken van ongelijkheid, mobiliseert effectief middelen en pleit voor de toepassing van PU in huisartsenpraktijken. Met de actieve inbreng van belanghebbenden, waaronder kwetsbare gemeenschappen, ontwikkelt het project praktische tools om PU te integreren. Deze tools komen voort uit een reeks onderzoeksactiviteiten, waaronder: Analyse van bestaande en nieuwe gegevens om ongelijkheden in kaart te brengen; Identificeren van actiepunten; Co-creatie en validatie van strategieën om ongelijkheid aan te pakken. Doelstellingen Om de missie van een inclusieve en eerlijke gezondheidszorg te realiseren, streeft het project vier concrete doelstellingen na: Ongelijkheden analyseren: Onderzoeken welke factoren ongelijkheid veroorzaken in toegang en gebruik van zorg, zowel aan vraag- als aanbodzijde. Strategieën ontwikkelen en testen: Samen met belanghebbenden oplossingen creëren die ongelijkheid verminderen. Samenwerking versterken: Onderzoekers, patiënten, gemeenschappen, zorgverleners en beleidsmakers samenbrengen voor kennisdeling en actie. Effectieve communicatie: Projectresultaten en inzichten breed verspreiden, zowel binnen de pilootsites als daarbuiten. Met deze aanpak draagt PUMA GP bij aan een gezondheidszorgsysteem dat niet alleen de zorg verleent die beantwoordt aan ieders noden, maar ook het welzijn van de hele samenleving versterkt.    

[1] Marmot M. Health equity in England: the Marmot review 10 years on. BMJ. 2020 Feb 24;368:m693. doi: 10.1136/bmj.m693. PMID: 32094110.

[2] Francis-Oliviero F, Cambon L, Wittwer J, Marmot M, Alla F. Theoretical and practical challenges of proportionate universalism: a review. Rev Panam Salud Publica. 2020 Oct 15;44:e110. doi: 10.26633/RPSP.2020.110. PMID: 33088291; PMCID: PMC7556407.