Achtergrond

Hoewel outreach in de praktijk aan een sterke opmars bezig is^[i] door het herontdekken van de leefwereld van mensen en vooral van mensen in een kwetsbare positie^[ii], vinden we diezelfde aandacht voor dit onderwerp niet terug in het wetenschappelijk onderzoek^[iii]. Verschillende auteurs klagen het gebrek aan conceptualisering en methodologie aan^[iv]. Noch een gemeenschappelijke definitie die gehanteerd kan worden over sectoren en doelgroepen heen, noch een typologie van verschillende vormen van het betreden van de leefwereld van mensen zijn voor handen waardoor outreach als concept gehanteerd wordt voor al die verschillende verschijningsvormen^[v]. Een gevolg hiervan is dat vergelijkend onderzoek naar effectiviteit van die verschillende vormen bemoeilijkt wordt^[vi]. Ook impactmeting wordt bemoeilijkt omdat er geen eensgezindheid is welke doelstelling(en) behoren bij welke manier van werken^[vii].

Deze lacune in onderzoek vertaalt zich in gelijkaardige problemen in de praktijk. Ook de praktijk wordt gekenmerkt door een groei aan verschillende vormen van ‘outreachend’ werken. Deze groei aan outreach praktijken zien we internationaal^[viii] maar ook op Belgisch^[ix], Vlaams^[x][xi][xii] en stedelijk^[xiii][xiv] niveau. De strijd tegen onderbescherming^[xv] en het vormgeven aan vermaatschappelijking^[xvi] zijn doelstellingen die hiermee beoogd worden.

Op beleidsniveau is het gevolg van dit gebrek aan conceptualisering en methodologie dat er geen instrumenten beschikbaar zijn die mee richting kunnen geven in het kiezen van welke vorm van ‘outreachend’ werken bij welke doelstelling hoort^[xvii]. Voor de dagelijkse praktijk, waar overleg en/of samenwerking op casusniveau tussen verschillende ‘outreach’ werkers vaak wenselijk en/of noodzakelijk zijn, zorgt deze lacune voor spraakverwarring en moeilijke afbakening van taken en verantwoordelijkheden.

Door het conceptualiseren van een typologie en de opmaak van een reflectie-instrument wil dit onderzoek antwoord geven op de vraag:

Hoe organiseren we op organisatorisch, lokaal, Vlaams en/of federaal niveau een kwaliteitsvol outreachbeleid gericht op het realiseren van een kwaliteitsvol bestaan voor mensen in een maatschappelijk kwetsbare leefsituatie?

Doelstellingen

Dit onderzoek dat een looptijd kent van 3 jaar streeft volgende doelstellingen na:

• Zicht krijgen op de diversiteit aan outreachende praktijken in Vlaanderen in functie van de opmaak van een typologie, met aandacht voor kenmerken, doelstellingen en tendensen die outreachende praktijken vormgeven
• Inspirerende praktijken, inclusief randvoorwaarden om op organisatorisch, lokaal, Vlaams en/of federaal niveau een kwaliteitsvol outreach beleid te kunnen uitwerken, onderzoeken, zichtbaar maken en ontsluiten
• Inzicht in de impact van ‘outreach’ praktijken op niveau van de gebruikers
• Het ontwikkelen van een reflectie-instrument rond de kwaliteitsvolle inzet van ‘outreachend’ werken op verschillende beleidsniveaus

Methodologie

Om de doelstellingen te bereiken wordt er een mix ingezet van kwantitatief en kwalitatief onderzoek.

Studie 1: Er wordt een literatuuronderzoek gedaan naar definities en modellen van outreachend werken en andere vormen van leefomgeving gericht werken.

Studie 2: Aan de hand van een survey die verspreid wordt naar 12 domeinen in Nederlandstalig België wordt er onderzocht welke doelstellingen de verschillende praktijken nastreven en welke kenmerken ze hebben. Via statistische verwerking en via de inzichten uit de literatuur gaan we op zoek naar te onderscheiden vormen van leefomgeving gericht werken. Dit resulteert in een eerste versie van een typologie.

Studie 3: Dit voorstel van typologie wordt in 6 steden voorgelegd aan telkens 25 ‘outreachende’ werkers. We hanteren hiervoor rondetafel gesprekken met heterogene groepen van leefomgeving gerichte werkers. De kwalitatieve verwerking van die gesprekken zorgt voor een definitieve typologie.

Studie 4: In minimaal 3 steden wordt er een lerend netwerk opgericht met verschillende vormen van ‘outreachend’ werken om gedurende 1 jaar via actie-onderzoek aan de slag te gaan met moeilijkheden die ze ervaren in het uitvoeren van hun functie en de samenwerking met andere vormen van ‘outreachend werken’. Tegelijk wordt een proces gelopen met cliënten van die ‘outreachers’ en beleidsmensen.

De resultaten van deze 4 studies worden verwerkt tot een reflectie-instrument dat mee de centrale onderzoeksvraag kan beantwoorden.

 

[i] Krabbe, J., Jiao, S., Guta, A., Slemon, A., Cameron, A. A., & Bungay, V. (2021). Exploring the operationalisation and implementation of outreach in community settings with hard-to-reach and hidden populations: Protocol for a scoping review. BMJ Open, 11(2)

[ii] Grymonprez, H., Roose, R., & Roets, G. (2017). Outreach social work: From managing access to practices of accessibility. European Journal of Social Work, 20(4), 461–471.

[iii] Fomiatti, R., Farrugia, A., Fraser, S., & Hocking, S. (2021). Improving the effectiveness and inclusiveness of alcohol and other drug outreach models for young people: A literature review. Drugs: Education, Prevention and Policy, 1–1

[iv] Nsour, S., Anandan, V., Lindert,K., Karippacheril, T.G. (2020). Outreach in Lindert, K., Karippacheril, T. G., Rodríguez Caillava, I., & Nishikawa Chávez, K. (Red.). (2020). Sourcebook on the Foundations of Social Protection Delivery Systems. The World Bank.

[v] Macan, T., Cunningham, J., Lemming, M. R., & Calsyn, R. J. (2008). Case Management and Outreach: Similarities and Differences in Worker Tasks. Care Management Journals, 9(2), 51–62.

[vi] Moriarty, J., Manthorpe, J., & Cornes, M. (2015). Reaching out or missing out: Approaches to outreach with family carers in social care organisations. Health & Social Care in the Community, 23(1), 42–50.

[vii] Mackenzie, M., Turner, F., Platt, S., Reid, M., Wang, Y., Clark, J., Sridharan, S., & O’Donnell, C. A. (2011). What is the ‘problem’ that outreach work seeks to address and how might it be tackled? Seeking theory in a primary health prevention programme. BMC Health Services Research, 11(1), 350.

[viii] Jiao, S. (2022). Exploring the conceptualization, operationalization, implementation, and measurement of outreach in community settings with hard-to-reach and hidden populations: A scoping review. Social Science, 14.

[ix] Federale Overheid (2015). Gids naar een betere geestelijke gezondheidszorg door de realisatie van zorgcircuits en zorgnetwerken. Gedownload op 27 januari 2023 van https://www.psy107.be/files/Vlaanderen.pdf

[x] Vlaanderen (2019). GBO kompas. Een inspirerend werkdocument om aan de slag te gaan met geïntegreerd breed onthaal. Gedownload op 27 januari 2023 van https://publicaties.vlaanderen.be/view-file/31271

[xi] Vlaanderen (2021). Vroeg en nabij. Naar een geïntegreerd beleid voor kinderen, jongeren en gezinnen binnen welzijn, volksgezondheid en gezin. Gedownload op 27 januari 2023 van https://www.opgroeien.be/sites/default/files/documents/20211221%20-%20Vroeg%20en%20nabij%20-%20inspiratienota.pdf

[xii] Vlaanderen (2020). Vlaams Jeugd- en kinderrechtenbeleidsplan 2020-2024. Gedownload op 27 januari 2023 van https://www.vlaanderen.be/cjm/sites/default/files/2021-02/vlaams-jeugd-en-kinderrechtenbeleidsplan_2020-2024%20%282%29.pdf

[xiii] Gent (2021). Beleidsnota outreachend werken 2020-2025. Gedownload op 27 januari 2023 van https://stad.gent/sites/default/files/media/documents/Beleidsnota%20Outreachend%20Werken.pdf

[xiv] Kortrijk (2019). Meerjarenplan 2020-2025. Gedownload op 27 januari 2023 van file:///C:/Users/cwae383/Downloads/meerjarenplan-2020-2025-kortrijk1-1.pdf

[xv] Vlaanderen (2018). GBO KOMPAS, Een inspirerend werkdocument om aan de slag te gaan met geïntegreerd

breed onthaal. Gedownload op 27 januari 2023 van https://www.vlaanderen.be/publicaties/gbo-kompas-een-inspirerend-werkdocument-om-aan-de-slag-te-gaan-met-geintegreerd-breed-onthaal

[xvi] Federale Overheid (2015). Gids naar een betere geestelijke gezondheidszorg door de realisatie van zorgcircuits en zorgnetwerken. Gedownload op 27 januari 2023 van https://www.psy107.be/files/Vlaanderen.pdf

[xvii] Mackenzie, M., Turner, F., Platt, S., Reid, M., Wang, Y., Clark, J., Sridharan, S., & O’Donnell, C. A. (2011). What is the ‘problem’ that outreach work seeks to address and how might it be tackled? Seeking theory in a primary health prevention programme. BMC Health Services Research, 11(1), 350.