Sleuteltechnologieën (Key Enabling Technologies – KETs) veranderen fundamenteel hoe we leven, leren, innoveren en produceren. Ze zijn onmisbaar voor het oplossen van grote maatschappelijke uitdagingen en vormen de kern van duurzame economische groei en Europese technologische soevereiniteit. In Zuid-Nederland en Vlaanderen zijn veel innovatieve MKB/KMO’s actief in deze domeinen, maar zij hebben vaak onvoldoende toegang tot geavanceerde kennis en vaardigheden om hierin mee te groeien. Ondersteuning is noodzakelijk om hun concurrentiekracht te behouden en te versterken.


De Einstein Telescoop (ET) is een Europees onderzoeksproject van wereldformaat waarin vele sleuteltechnologieën samenkomen. Het observatorium wordt ontwikkeld om zwaartekrachtsgolven te detecteren met ongekende precisie, met als doel fundamentele inzichten te verkrijgen in de structuur en oorsprong van het universum. De ET biedt naast wetenschappelijke doorbraken ook aanzienlijke economische meerwaarde: het project vergt een investering van meer dan €2,5 miljard en creëert brede kansen voor technologische innovatie, werkgelegenheid en kennisontwikkeling. De mogelijke bouwlocatie van dit observatorium valt binnen het programmagebied.


De impact op de regionale economie binnen het programmagebied is potentieel enorm. Niet alleen hightechbedrijven, maar ook sectoren als bouw, logistiek, installatietechniek en onderhoud kunnen opdrachten verwerven. Onderwijsinstellingen zullen inspelen op de toenemende vraag naar technisch talent. Om maximaal te profiteren van deze ontwikkelingen is tijdige voorbereiding essentieel.


Tegelijkertijd kampt zowel Vlaanderen als Zuid-Nederland met een groeiend tekort aan technisch geschoold personeel. De vraag naar vaardigheden in onder andere mechatronica, fotonica, data-analyse en precisietechniek overtreft het aanbod op alle opleidingsniveaus. Dit tekort bedreigt niet alleen het innovatievermogen van individuele bedrijven, maar ook de bredere economische ontwikkeling van de regio. Zonder doelgerichte inspanningen om technologische vaardigheden op te bouwen, dreigen cruciale kansen rondom de ET – en andere sleutelprojecten – aan de regio voorbij te gaan.


Als voorloper op de Einstein Telescoop is in Maastricht het ETPathfinder-laboratorium gebouwd, mede gefinancierd door het Interreg Vlaanderen-Nederland programma. Dit R&D-centrum fungeert als experimentele proeftuin voor sleuteltechnologieën. Hoewel ETPathfinder geen zwaartekrachtsgolven detecteert, vormt het de technologische basis waarop de ET zal voortbouwen. Toch blijkt dat veel bedrijven moeite hebben om toegang te krijgen tot de opgebouwde kennis en infrastructuur. Dat is de aanleiding voor het ETPathfinder Smart Skills Lab.